Osmanlıda Vergiler

Şer’i Vergiler

Ağıl, ağnam vergisi : Ağıl, sipahinin arazisine yaptığı ağıl için ağnam ise koyun ve keçi üzerinden alınırdı.
Geçit vergisi : İstanbul dışındaki yerlerde sürülerin geçitlerden geçişi veya İstanbul’a sevki nedeniyle sürü sahibinden, hayvan başına alınırdı. Miktarı bölgeye göre değişirdi.
Otlak, yaylak vergileri : Dışarıdan gelip dirlik topraklarında koyun ve diğer hayvanların otlatılması üzerine alınırdı.
Öşür vergisi : Osmanlı Döneminde köylülerden ürettikleri tarım ürünleri için % 10 oranında alınan vergi
Dönüm vergisi : Reayadan sipahilere tahsis edilmiş olan topraklarda bulunanlardan, ekip biçtikleri yerlerin dönümüne göre yıllık olarak alınan vergilerdi.
Çift hane vergisi : Müslüman reayadan, bir çift öküzün işleyebileceği büyüklükteki çiftlik karşılığında alınıyordu.
Çift bozan vergisi :Osmanlı Devleti’nde topraklarını sebepsiz yere terk eden veya üç yıl boş bırakanlardan alınan vergi.
Tapu vergisi : Üzerine bina, harman vb. yapılan mirî arazinin ziraattan alıkoyulması nedeniyle alınırdı.
İhtisâb vergisi : Şehir ve kasabaların pazar ve panayır yerlerinden alınırdı.
Cizye vergisi : İslam hukukunda Müslüman olmayan kişilerden can ve mal güvenliğini
sağlama ve devlet hizmetlerinin bir karşılığı olarak alınan vergi.
İltizâm vergisi : Devlete ait bazı gelirleri tahsil etme yetkisinin verilmesi karşılığında alınan
bedeldi.
Maden, gümrük vergileri : Maden işletmelerinden ve gümrüklerden alınan vergiler.
Haraç vergisi : Müslüman olmayanların ürettikleri ürün üzerinden verdikleri % 10’luk vergi.

Örfi Vergiler

İmdadiyyeiseferiyye vergisi : Hane reislerinden savaş harcamalarını karşılamak için tahsil edilirdi.
İmdadiyyeihazariyye vergisi : Hane reislerinden savaş olmayan zamanlarda ihtiyaç doğması hâlinde personel ücretleri vb. için alınırdı.
İaneicihâdiyye vergisi : Hane reislerinden savaşa yardım için alınırdı.
Derbend resmi vergisi : Tüccarlardan geçtiği kapılarda, geçitlerde vb. yerlerde bulundurulan bekçilerin ücretleriyle, han ve köprülerin yaptırılması, korunması masraflarına karşılık alınırdı.
Kürekçi bedeli vergisi : Hane reislerinden gemilerde kürek çeken ve yelken açıp toplayanların ücretlerinin ödenmesi için tahsil edilirdi.
İznisefine vergisi : Yabancı tüccarlardan Karadeniz ve Akdeniz Boğazlarından geçen tüccar gemilerine verilen izinlere karşılık alınırdı.
Avarız vergisi : İlk önce savaş daha sonra sel, yangın gibi devletin paraya ihtiyaç duyduğu durumlarda sıkça toplandı