IV.MURAT (4.MURAT)

Babası : I. Ahmet
Annesi : Mahpeyker Kösem Sultan
Doğumu : 1612
Vefatı : 1640
 Saltanatı : 1623 – 1640

İyi bir eğitim alan IV. Murat çok kuvvetli zeki, gözü pek cesur bir kişiliğe sahipti. Arapçanın yanında batı dillerini çok iyi bilirdi. Çok küçük yaşta padişah oldu. Bir müddet devlet işlerine bakamadı. İlerleyen yıllarda yönetimi ele alan IV. Murat, Celali İsyanlarının bastırılması ve Bağdat Seferleri’nde başarılı oldu. Tarihe Bağdat Fatihi olarak geçti. “Muradi” mahlasıyla şiirler yazan Sultan Murat din büyüklerine karşı çok saygılı oldu. Şeyhülislam Yahya Efendiye baba diye hitap ettiği bilinmektedir. IV. Murat döneminin diğer bir önemli olayı da Hezarfen Ahmet Çelebi’nin kanat takarak, Galata kulesinden uçmasıdır. Döneminde; Revan Köşkü, Bağdat Köşkü, Üsküdar Çinili Camisi ve Külliyesi ve Konya Şerafettin Camisi gibi bir çok eser yapılmıştır. IV. Murat İran Seferi’nden döndükten sonra rahatsızlanarak vefat etti.

IV . MURAT DÖNEMİ (ISLAHATLAR SİYASİ OLAYLAR)

• IV. Murat’ın Tahta Çıkması

Genç Osman’ın katli sonrasında Sultan Mustafa tahta çıkmıştı. Fakat Sultan Mustafa’nın şuuru yerinde değildi. Dolayısıyla yönetim Valide Sultan ve taraftarlarının elinde idi. Bu sırada Erzurum Valisi Abaza Mehmet Paşa ayaklanmış, cülus bahşişleri ve ayaklanmaların bastırılması esnasında bol miktarda para harcandığından hazine boşalmıştı. Bu sıkıntılı duruma çare bulmak isteyen Veziriazam, Şeyhülislam Yahya Efendi ve diğer görevliler IV. Murat’ın tahta geçmesinde ittifak edip durumu Sultan Mustafa’nın annesine açtılar. Valide Sultan ise oğlunun hayatına dokunulmaması şartıyla bu durumu kabul etmiş ve bir kuşluk vaktinde on bir buçuk yaşındaki Şehzade Murat Osmanlı padişahı ilan edilmiştir (9 Eylül 1623 Pazar).

Yeni padişahın vermesi gereken cülus bahşişi hazine tamtakır olduğundan verilememiş ve Enderun’da bulunan altın ve gümüş eşya darphaneye gönderilerek paraya çevrilmiş ve askerin bahşişi dağıtılmıştı.

IV. MURAT DEVRİ ISLAHAT ÇALIŞMALARI

IV. Murat padişah olduğunda 12 yaşlarındaydı. Çok zeki, cesur, atılgan ve enerjik olmasına rağmen çocuk yaşta olması en büyük dezavantajıydı. Saltanatının ilk yıllarında annesi Kösem Sultan’ın etkisinde kalmıştır. Hatta bundan dolayı İran’ın Bağdat’ı işgaline yıllar sonra karşılık verebilmiştir. Genç padişah 1632’den itibaren idareye tam olarak hakim olmuştur.

Otorite Yeniden Kuruluyor

Genç padişah idareye tam olarak hakim olduktan sonra önce bilerek ya da bilmeyerek devlete zararları dokunan vezirleri şiddetle cezalandırmıştır.

• İdareyi tam olarak ele alarak kötü gidişatı önlemeye çalışmıştır.
• Devlete karşı isyan eden asilerin isyanlarını büyük bir ustalıkla bastıran padişah isyancılara en büyük cezaları vermekten çekinmemiştir.
• Padişah şunu çok iyi biliyordu ki ordu üzerinde otoritenin sağlanmasının en iyi yolu bizzat orduya kumandanlık etmekti. Bu yüzden ordunun başına geçen IV. Murat Revan ve Bağdat’ı alarak İran’a karşı büyük üstünlük sağlamıştır.
• Anadolu’da Celali İsyanları’nın şiddetlenmesi üzerine 1624 ve 1625 yıllarında iki kez Anadolu seferine çıkmış ve Anadolu’da otoritesini sağlamlaştırmış ve sükuneti sağlamıştır.
• IV. Murat, güçlü bir haber alma teşkilatı kurmuş ve ülkede neler olup bittiğini zamanında öğrenmiştir.
• Hükümdarlığa ilk geldiğinde bomboş olan hazineyi aldığı ekonomik önlemlerle düzlüğe çıkarabilmiştir. Hatta ekonomiyi düzelttiğinden dolayı bu döneme “İkinci Yavuz Sultan Selim Han Devri” denilmiştir.
• Tımarlı Sipahilere büyük önem veren padişah Yeniçeri Ocağı sayısını ise azaltmıştır. Tımarları savaşta yararlılık gösterenlere vermiştir.
• Genç padişah ayrıca uyuşturucu maddelerin ve tütünün kullanımını ve gece sokağa çıkma yasağı koymuştur. Ayrıca birer dedikodu yuvaları haline gelen kahvehaneleri kapatmıştır.
• IV. Murat bazı geceler tebdilikıyafet (kıyafet değiştirerek) ile gezmiş ve halkın devlet hakkındaki düşüncelerini bizzat öğrenmiştir.
• IV. Murat şuna da inanıyordu ki, devletin kötü gidişatının araştırılması için bilim adamlarından da yararlanmalıydı ve bu bağlamda başta Koçi Bey olmak üzere devletin ileri gelenlerinden raporlar almıştır.

Siyasi Olaylar

IV. Murat Dönemi siyasi olayları içerisinde Venedik, Lehistan ve İran ile yapılan mücadeleler görülmektedir. Venedik’in Dalmaçya kıyılarında isyan çıkarması Lehistan’ın ise vergileri zamanında vermemesi üzerine sefer hazırlıkları yapılmış, fakat her iki tarafın barış istemesi üzerine savaş olmadan barış anlaşmaları imzalanmıştır.

Osmanlı – İran İlişkileri

Osmanlı – Avusturya savaşlarını fırsat bilen İran sık sık Osmanlı topraklarına saldırmakta idi. Bu nedenle IV. Murat 1635 Revan Seferine çıktı.

Revan Kalesi küçük idi. Fakat sınırda bulunmasından dolayı önemi büyüktü. Revan’ın kuşatması 1635 Temmuz sonlarında başladı. Kaleyi 12000 muhafız savunuyordu. Kuşatma 11 gün sürmüş ve kale komutanı Emirgüneoğlu Tahmasb Kulu Han kaleden çıkarak padişahla görüşmüş ve kaleyi teslim etmiştir.

GENEL BİLGİ ✍ Kanuni’nin alamadığı Revan’ı IV. Murat’ın 11 günde alması ona büyük bir şöhret kazandırmıştır. Ayrıca bu zaferin anısına Topkapı Sarayı’nda “Revan Köşkü” yaptırılmıştır.

IV . MURAT- BAĞDAT SEFERİ

IV. Murat 1638 Mayıs’ında Üsküdar’dan hareket etti. Padişah Anadolu’daki düzeni sağlayarak sefere devam ettiğinden İran’a ancak 197 günde ulaşabildi. Otağını İmamıazam’ın ziyaretgâhı önüne kurdu. Kuşatma esnasında Veziriazam Tayyar Paşa bir tüfenk kurşunu ile şehit olmuştur. Padişah bu durumdan çok müteessir olmuş ve “Ah Tayyar, Bağdat Kalesi gibi yüz kaleye değerdin.” demiştir. Nihayet kuşatmanın 40. günü Bağdat alınmıştır. Tarihe “Bağdat Fatihi” olarak geçen IV. Murat İran’ın isteği üzerine İran’la barış antlaşması imzaladı.