Empedokles’in Hayatı ve Bilimsel Çalışmaları

Empedokles’in doğduğu ve öldüğü yıl kesin olarak bilinmez. Aristoteles kanıt göstermeden 60 yaşında öldüğünü söyler. Yaklaşık olarak MÖ 492 yılında doğduğu ve 432 yılında öldüğü kabul edilir.
Babasının adı Meton, dedesininki Empodekles’tir.

Dedesi, MÖ 496 yılında yapılan Olimpiyat Oyunları’nın at yarışlarında birinci olmuştu. Bazı yazarlar, bu başarıyı filozof Empodekles’in kazandığını ileri sürer ve derler ki ” Canlı hayvanın kurban edilmesine karşı olduğu için, zaferini bal ve arpadan yapılmış boğayı kurban ederek kutladı. ” [ Freeman(5) ]

Empedokles’in ailesi asildi. Dedeleri kraldı. Belki de bu nedenle, sırma kemerli erguvani hükümdar elbisesi ile gezerdi. Bakırdan yapılmış ayakkabılar giyer, başına defne çelengi takar, saygı duyulan kişilere takılan şeridi takardı. [ Guthrie(2) ]

Ölümü hakkında çok söylenti var. Bir söylentiye göre kendini aşmış. Başka bir söylentiye göre denizde boğulmuş, bir başkasına göre bir seyahatte arabadan düşüp bacağını kırmış ve bu nedenle ölmüş. En çok tutulan öyki ise Etna Yanardağı’nın kraterine atlamasıdır. Kratere atlayarak iz bırakmadan kaybolmak ve böylece tanrı olduğu izlenimini yaratmak istemiş.

Fakat lavların dışarı fırlattığı bakır ayakkabısı bulunmuş ve gerçek ortaya çıkmı. Diğer bir öyki ise şöyle: Doktorların ümüt kestiği komadaki bir hastayı iyileştirdi. Bu başarısını kutlamak için bir şölen düzenlendi. Şölenden sonra arkadaşları agaçlar altında uyudular. Empedokles masaya uzandı. Sabah oldu uyandılar. Empedokles yoktu.

Köleler gece yarısı gür bir kesin Empedokles’i çağırdığını, onun kalktığını ve daha sonra gökyüzünde bir ışık gördüklerini söylediler. Öğrencisi ve yakın arkadaşı Pausanias bir mucizenin gerçekleştiğini söyledi ve Empedokles’i tanrı ilan etti. [ Laertius(4) ]

Ölümü hakkında pek çok öykü olmasına karşın nerede ve nasıl öldüğü kesin olarak bilinmiyor. Büyük bir olasılıkla siyasi sürgün olarak Peloponnes’te öldü. [ Freeman(5), Gökberk(6) ]

mpedokles’in Bilimsel Çalışmaları

Astronomi Alanında Empedoklesin Çalışmaları:

Empedokles‘e göre, Güneş ateşten oluşmamıştır. Ateşkürenin ışığı dünyadan yansır ve tekrar ateşküreye döner. Bu yansıyan ışık ateşkürede yoğunlaşır ve Güneş’i meydana getirir. Ona göre Ay donmuş havadır. Güneş’ten küçüktür. Işığını Güneş’ten alır. Ay’ın Güneş’e uzaklığı Dünya’ya olan uzaklığının iki katıdır. Ay, Güneş tutulmasının nedenidir. Yıldızların malzemesi  ateştir. Sabit yıldızlar donmuş havada bağlıdır. Gezegenler serbesttir. [ Burnet (7) ]

Meteoroloji Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Empedokles rüzgârı ateş ve hava yarım kürelerinin ters hareketlerinin yarattığını ileri sürer. Yağış havanın sıkışmasıyla oluşur. Hava sıkışınca içindeki su havanın gözeneklerinden damlalar şeklinde dışarı çıkar ve yağmur meydana gelir. Yıldırım, bulutun içindeki ateşin dışarı fırlamasıdır. [ Burnet (7) ]

Jeoloji Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Empedokles sıcak artezyenlerin dünyanın içindeki ateşin eseri olduğunu, taş ve kayaları dünyanın içinde ateşin meydana getirdiğini, daha sonra yeryüzüne çıktıklarını ileri sürdü. Ona göre, Sevgi suyla toprağı karıştırarak Dünya’ya şekil verdi. Ateş onu sertleştirdi.

Mühendislik Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Selinunta şehrinin yakınında geçen bir ırmak kirlenmişti ve salgın hastalığına neden olmuştu. Halk ölüyordu. Empedokles yakından geçen başka bir ırmağı kendi parasıyla, kirlenmiş ırmağa akıttı ve afeti önledi. Etezyen rüzgarlârı çok şiddetli esiyor, bağ ve bahçeye zarar veriyordu. Empedokles eşek derilerinden tulum yaptırdı ve rüzgârı zaptetmek için bunları  tepelere dizdi. Rüzgârı önledi. [ Leartius (4) ] Bazı kaynaklar bu çalışmayı başka türlü anlatırlar: Empedokles bir duvar yaptırdı ve bununla ertezyen rüzgârlarının vadiye estiği geçidi tıkadı. Ülke meyve kıtlığından ve hastalıklardan kurtuldu. Halk Empedokles’e ” Rüzgâra gem vuran ” adını verdi. [ İlin ve Segal (11) ]

Botanik ve Zooloji Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Bitki ve hayvanların ” Sevgi ve Nefret “in etkisi altında dört temel elemandan oluştuğunu ileri sürer. Bu konudaki teorisini şöyle özetlenebilir: İlk canlı varlıklar ağaçlardır. Evrenin oluşumundan, gece ve gündüzün ayrılmasından önce ağaçlar büyüdüler. Onları büyüten dünyaki ısıdır. Meyveler, bitkilerdeki su ve ateşin mahsulüdür. Meyvelerin tadlarındaki farkın nedeni topraktaki partiküllerin farklı olmasıdır. [ Freeman(5) ] Empedokles’e göre yaşamın gelişmesi tedrici bir süreçtir. Gelişmiş canlılar gelişmemişlerin yerini alır. [ Dampier(18) ]

Fizyoloji Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Empedokles anatomi ve fizyolojide önemli buluşlar yaptı. Kulağın yapısını açıkladı. Solunumun sadece kalbin hareketiyle olmadığını, derinin de solonumda rol aldığını söylemiştir. Kanın kalpten çıktığını ve kalbe geri döndüğünü saptadı. [ Sarton(12) ] Empedokles et, kemik ve kasın dört temel maddenin değişik oranlarda karışmasıyla meydana geldiğini, karışımı Sevgi’nin sağladığını ileri sürdü. [ Freeman (5) ]

Tıp Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Empedokles ünlü bir hekimdi. Ona göre sağlık bedendeki dört temel maddenin dengesine bağlıdır. Denge bozulduğu zaman hastalık ortaya çıkar. Çocuk oluşmadan önce kısmen erkek ve kısmen kadındadır. Çocuğun cinsiyeti tohumun düştüğü rahim parçasının özelliklerine bağlıdır. Eğer tohum sıcak kısma düşerse erkek, soğuk kısma düşerse kız olur. Erkeklerin güçlü, tüylü olma gibi belirleyici özelliklerinin nedeni budur. [ Freeman(5) ]

Fizik Alanında Empedoklesin Çalışmalar

Empedokles deney yapan bir fizikçidir. Bu çalışmaları bilime büyük katkıdır. Nitekim yaptığı bir deney bilim tarihinde önemli bir bilimadamı sayılmasını sağlamıştır. Deney şudur: Kapalı bir kabın tabanına birkaç delik, üstüne bir delik açılırsa ve üstteki delik kapalı iken suya sokulursa kabın içine su girmez. Üstteki delik açılırsa kabın içine su girer. [ Sarton (12) ] Kendisi bu deneyi şöyle anlatır: Parlak pirinçten yapılmış bir su saatiyle oynayan bir kız çocuğunu düşünelim. O, güzel elini tüpün ağzına kapatıp, su saatini suyun içine daldırırsa içerideki hava gözeneklere basınç yaparak suyun içeri sızmasına engel olur. Kız elini kaldırınca hava kaçar, su içeri dolar. Bu nedenle Empedokles havanın bir toz olduğunu ispatlamıştır. [ Russel (13) ]

Empedokles, ışık ve görme ile ilgili gözlemler yaptı. Bir cismi nasıl gördüğümüzü araştırdı. Bu gözlem ve araştırmalardan şu sonuca ulaştı: Işıklı cisimlerden küçük parçacıklar çıkar. Gözden yayılan ışıklarla karşılaşırlar ve görürüz. Empedokles mıknatıs, renkler, buharlaşma ve maddelerin karışımı hakkında düşünceler ileri sürmüş, teoriler geliştirmiştir.