Adam Smith, modern ekonominin babası olarak kabul edilen ve 18. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biri olan İskoç bir ekonomist ve filozoftur. 1723 yılında İskoçya’nın Kirkcaldy kentinde dünyaya gelen Smith, ekonomi biliminin temellerini atan ve serbest piyasa ekonomisinin teorik çerçevesini çizen çalışmalarıyla tanınır.
Oxford Üniversitesi’nde burs kazandı.
Smith, Glasgow Üniversitesi’nde eğitim gördükten sonra Oxford Üniversitesi’nde burslu olarak öğrenimine devam etti. Akademik kariyerine Glasgow Üniversitesi’nde ahlak felsefesi profesörü olarak başladı. Bu dönemde, sosyal ilişkiler, ahlak ve ekonomi üzerine derinlemesine düşünceler geliştirdi.
Smith’in en bilinen eseri, 1776 yılında yayımlanan “Milletlerin Zenginliği” (The Wealth of Nations) adlı kitabıdır. Bu eser, modern ekonominin ve serbest piyasa ekonomisinin temel taşlarını oluşturur. Smith, bu kitabında, bireylerin kendi çıkarlarını takip etmelerinin, sanki bir “görünmez el” tarafından yönlendiriliyormuşçasına, toplumun genel refahını artıracağını savunur. Smith’e göre, serbest piyasa, arz ve talep mekanizması sayesinde kaynakların en etkin şekilde dağıtılmasını sağlar.
Adam Smith, aynı zamanda bölüşüm, değer teorisi ve üretim faktörlerinin doğası gibi ekonomik konular üzerine de önemli katkılarda bulunmuştur. “Milletlerin Zenginliği”nde, üretimde işbölümünün önemini vurgulayarak, bireysel uzmanlaşmanın verimliliği ve ekonomik büyümeyi nasıl artırabileceğini detaylandırmıştır.
Liberal ekonominin temellerini attı.
Smith’in düşünceleri, liberal ekonominin temellerini atmış ve serbest ticaret, piyasa ekonomisi ve bireysel özgürlük kavramlarının yayılmasında büyük rol oynamıştır. Ölümünden sonra, 1790 yılında, düşünceleri 19. yüzyılda sanayi devrimi sürecinde ve sonrasında ekonomi politikalarının şekillenmesinde derin etkiler bırakmıştır.
Adam Smith, ekonomi biliminin yanı sıra ahlak felsefesi alanında da önemli bir figürdür. “Ahlak Duyguları Teorisi” (The Theory of Moral Sentiments) adlı eseri, insan davranışlarının ve toplumsal ilişkilerin ahlaki temellerini incelemektedir. Smith, bu eserinde, insanların doğuştan gelen empati yeteneği sayesinde ahlaki yargılara ulaşabileceğini savunmuştur.
Adam Smith, ekonomik düşüncenin gelişimine yaptığı katkılarla, sadece kendi çağının değil, sonraki yüzyılların da ekonomi politikaları üzerinde derin etkiler bırakmış bir düşünürdür. Günümüzde hâlâ, ekonomi teorisi ve politikası üzerine yapılan tartışmalarda merkezi bir figür olmaya devam etmektedir.
