Perspektif Nedir? – Örneklerle Sanat Tarihi Değerlendirmesi – Bakış Açısı

Perspektif nedir? Bakış açısı demektir. Perspektif özellikle resim ve sinema sanatı için kullanılan kelimelerden biridir. Sanat tarihinden kesitlerle bakış açısı değerlendirmesi yapacağımız yazımıza hoş geldiniz.

Bir Sanat Eserinde Gördüğünüz Şey Size Nasıl Bakmanız Gerektiği Konusunda Yardımcı Olabilir mi?

Bir sanat eserinin görsel özellikleri ona nasıl baktığımızı ve ne anlamlar çıkardığımızı belirler. Sanatçı dik dik bakan katı bir bakış ya da başka tarafa dönük bir çift göz ile bize görmediğimiz bir şey göstermeyi deniyor olabilir. Bu stratejiler sanatçı, sanat eseri ve izleyici arasında dinamik bir ilişki kurulmasına yardımcı olur.

Bakış Açısı

Sanat eserinde neyin görülüp neyin görülmediği ve sanatçının bizi objeye göre nasıl konumlandırdığına bağlı olarak toplumsal konu, yer ve cinsiyet ayrımı hakkında daha derin düşünebiliriz. Birkaç örnek verelim :

Yukarıda gördüğünüz Nijerya’dan gelen bu boncuklu taç Afrika’nın en büyük etnik gruplarından biri olan Yorubalar tarafından yapılmıştır. Tacın biçimi ve üzerindeki desenler Kral’ın gücünü ve ona tabi olan halkla geçmişe dayalı ilişkisini anlatır. Bu konik tacın önemli bir parçası halkı Kral’ın delici bakışlarından koruyan örtüsüdür. Örtü aynı zamanda Kralın bireyselliğini gizleyip tacın ön ve arka kısmını süsleyen soyut yüzleri de görünür kılar. Bu yüzler Kralın atalarını temsil eder. Bu ataların hem bu dünya da hem de doğa üstü olan diğer dünyada görme yetenekleri vardır ve bu da dışa çıkık olan gözlerle simgelenmiştir. Kuşlar kadınların toplumdaki desteğini simgeler. Kral’ın en yaşlı eşini temsil eden ve tacın en üstüne kondurulan kuş toplumsal hiyerarşiye ait başka bir semboldür. Bugün bu anlamlı parçaları müzelerde görebiliyoruz ama bu taç gibi parçaları ait oldukları yerlerde görme gibi bir şansımız maalesef yok.

Gustove Caillobette Paris Sokağı, Yağmurlu Bir Gün Tablosu (1877)

Ancak 1877 tarihli Paris Sokağı, Yağmurlu Bir Gün isimli Caillebotte tarafından yapılan tablo izleyicilerle bir sanat galerisinde buluşmak için yapılmıştır. Parisli üst düzey bir ailenin mensubu olan Caillebotte bu resimdeki varlıklı adamlarla benzerlikler gösteriyor. Eğitimi sırasında Aydınlık Oda’da yani Camele Lucida’da çalışma fırsatı bulan Caillebotte, bu sayede değişen dünyayı yeni bir şekilde resmetmiştir. Caillebotte doğal boyutlarda olan bu ssokak sahnesini şehir çok büyük bir modernleşme sürecinden geçtikten sonra yapmıştır. Tablonun büyük boyutu 19. YY sonlarında Pariste ki modern yaşamı yansıtıyor. Resmin ön plandaki çifte odaklanmamızı sağlayan boyutları perspektifinde yardımıyla bizi arka planda yer alan işçi sınıfından uzaklaştırıyor. Caillebotte’nin resimleri onun çağdaş dünyasını yansıtsa da Amerikalı fotoğrafçı Cindy Sherman, bu dünyayı eleştiremenin yollarını bulmuştur.

Perspektif Nedir? Sorusunu Eserleriyle Adeta Yaşatan Kadın : Cindy Cherman

Perspektif Nedir? Sorusunu sanatıyla adeta yaşatan Cindi Sherman, televizyon, kostüm ve makyaj alanlarına ilgi duymuş ,1970’lerde 50li ve 60lı yılların filmlerini anımsatan bir fotoğraf serisiyle tanınmıştır. Kendisini özne olarak kullanan Sherman, kadınları boyun eğen rollerde sergilemiştir.

İsimsiz Film Karesi Numara 92’de Sherman yerde sinmiş şekilde duran zayıf bir karakteri kullanmış.

Fotoğrafı ince ve uzun bir şekilde düzenleyip izleyicinin fotoğraftaki kadına yukardan bakmasını sağlayan Sherman, izleyiciyi kadına göre daha güçlü bir konuma getiriyor. Bu bir film karesine benzese de aslında sadece arkasında herhangi bir hikaye olmayan bir fotoğraf karesi. Sherman’ın karakteri doğrudan bize bakmadığı için bakışlarımızda buluşmuyor. Yani ona istediğimiz kadar bakabiliriz. Ama bu kareyi Sherman’ın oluşturduğunu ve bizi görüş deneyimimizi yöneteninde eninde sonunda o olduğunu unutmamalıyız. Perspektif nedir? Perspektif işte tam bu olarak buna deniyor. İster örtülü yoruba tacı ister Caibotte’nin panaromik Paris’i veya Sherman’ın provakatif film karesi olsun, bir sanat eserine nasıl baktığımız ondan çıkaracağımız anlamı doğrudan etkiler. Bir daha müzeye gittiğinizde bir esere bakmanın gücünü diğer sanat eserlerini deneyimlememizi nasıl etkilediğine dikkat edin.  Diğer yazımızda görüşmek dileğiyle.

Perspektif nedir yazımızı beğendiyseniz sinema tarihi ile ilgili bu yazımızı da beğenebilirsiniz.