2.Abdülhamit Dönemi

2.Abdülhamit, 33 yıl gibi çok uzun bir süre padişahlık yapmıştır. Padişahlığı bir polis devleti olarak tanınır. Bu doğru olmakla birlikte, yukarıda işaret edildiği üzere, rejimin bu duruma gelmesi yavaş yavaş olmuştur. İkinci Abdülhamit baskıcılığının ilk büyük icraatı Mithat Paşa’nın yok edilmesidir.

Mithat Paşa Tuna (Bulgaristan) ve Bağdat valiliklerinde kalkınma yolunda pek çok iş başaran büyük bir vali olarak biliniyordu. Bunun için bugüne ya da yakın zamanlara değin devam etmiş olan Ziraat Bankası, Emniyet Sandığı, sanat mektepleri (endüstri meslek liseleri) gibi kurumları da başlatan odur. Daha sonra Mithat meşrutiyetin simgesi haline gelmişti. 1877’de 2.Abdülhamit onu sınır dışı etti. 1878’de affetti, yurda dönmesine izin verdi. Daha sonra Suriye’ye vali olarak atandı. Orada kendini göstermesine, yararlı işler yapmasına izin verilmedi. 1880’de İzmir valiliğine getirildi, ardından da tutuklanarak Abdülaziz’i öldürmekle suçlandı.

 Yıldız Sarayı’nın bahçesinde kurulan bir çadırda özel bir mahkeme oluşturuldu. Uydurma bir muhakeme sonunda idama mahkûm olduysa da, Avrupa kamuoyunun baskısı sayesinde cezası hafifletildi. Bugün Suudi Arabistan’da bulunan Taif kentinde hapisteyken bir gün hapishane görevlileri tarafından boğuldu. 2.Abdülhamit bundan habersiz olduğunu ileri sürse de en azından siyaseten sorumlu olduğu şüphesizdir. Böylece bu padişah siyaseten katil cezasını el altından hortlatmış oluyordu.

2.Abdülhamit Dönemi Mali Ekonomi

2.Abdülhamit döneminde mali iflasın doğurduğu karışıklığı çözüme kavuşturmak gerekiyordu. 1881 Muharrem Kararnamesi’yle belirli bazı vergiler yeni kurulacak ve çeşitli ülkelerdeki alacaklıları temsil edecek bir Düyun-u Umumiye (Genel Borçlar) İdaresi’ne verildi. Düyun-u Umumiye böylece Maliye Nezareti gibi vergi toplayan, fakat topladığı vergileri doğrudan alacaklılara dağıtan bir örgüt oldu. Öte yandan, 2.Abdülhamit, yeni bir iflasla karşılaşmamak için sarayın harcamalarını denetim altına aldı. Bilinçli bir politikayla kişisel servetini büyük ölçüde artırdı, ülkenin en zenginlerinden biri oldu.

2.Abdülhamit Dönemi Islahatları

Eğitim

2.Abdülhamit döneminde eğitim alanında büyük ilerlemeler oldu. Örneğin 1867’den 1895’e değin, 28 yılda, rüştiye ve buralarda okuyan öğrencilerin sayısı 4 kat artmış bulunuyordu (33.469). Ama bu artışa rağmen, Müslüman olmayanların rüştiyelerindeki öğrenci sayısı 2 kat fazlaydı (76.359). Müslümanların Müslüman olmayanlara göre kabaca 3 kat fazla olduğu düşünülürse, Müslümanların Müslüman olmayanlara göre 6 kat geri durumda oldukları söylenebilir. Demek ki eğitimde önemli ilerlemeler kaydedilmiş ama, bunlar yetersiz kalmıştı.

Demir-Yolu ve Ulaşım

Demiryollarının uzunluğunda önemli artışlar oldu. Genellikle demiryollarını yabancı sermaye yapmakla birlikte, özellikle hacılara kolaylık olmak üzere kurulan Şam-Hicaz demiryolunu Osmanlı hükümeti yapmıştır. Zamanla demiryolu yapımında Haydarpaşa-Bağdat-Basra projesini üstlenen Almanlar ağır basmışlardır.

2.Abdülhamit Dönemi Diğer Islahatları

II. Abdülhamid tahtta olduğu 33 yıl boyunca bir ıslahat gerçekleştirmiş, bir çok projeyi hayata geçirmiştir. Bunları genel olarak şöyle tanımlayabiliriz.

– Kız çocuklarına özel kız okullarını açmıştır.
– Tahta çıktığı sene 250 olan rüştiye sayısı 1909’da 900’e, 6 olan idadi sayısı 109’a çıkarmıştır.
– Fikri Abdüllatif Suphi Paşa’ya ait olan kız sanat okulu açma girişime direkt olarak katkıda ve destek de bulunmuştur.
– Şuan halen kullanılan Sirkeci ve Haydarpaşa garları 2. Abdülhamid tarafından yapılmıştır.
– Hicaz Demiryolu 2. Abdülhamid döneminde yapılmıştır. Bu projeyle alakalı yapılan her şey yerli girişim ile olmuştur.
– 1877 yılında Posta Telgraf Teşkilatı bir bakanlık haline getirildi ve 1900 senesinde PTT’de ilk defa bir ‘havale kalemi’ devreye girmiştir.
– 1901 senesinde Şehir Postaları kurulmuştur.

2.Abdülhamit Kişiliği ve Karakteri

2.Abdülhamit ruh hastalığı derecesinde aşırı kuşkulu, kuruntulu bir insan olduğundan gizli polis örgütüne çok önem verdi. İnsanların, kuşkulu durumları saraya haber vermeleri teşvik edildi. Gizli polislere hafiye, ihbar mektuplarına da jurnal denirdi. Jurnalleri asılsız bile çıksa, jurnalciler ödüllendirildi. Herkes gölgesinden korkar oldu. Öte yandan basına aşırı baskılı bir sansür uygulanıyordu. Mizah, karikatür yasaktı. Gazeteler akşamdan bütün haber ve yazılarını sansüre gönderirlerdi. Sakıncalı bölümler atılır ve çok kez gazetelerde beyaz boşluklar halinde çıkardı. Sansür memurları, ne olur ne olmaz düşüncesiyle 2.Abdülhamit’ten de daha kuruntulu davranmak zorunluluğunu duyuyorlardı. Padişahın burnu büyük diye, burun kelimeleri çiziliyordu. Padişahı münasebetsiz duruma düşüren bir baskı yanlışı yüzünden devletin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekayi 1890’da kapatıldı, 1908’e kadar bir daha çıkmadı. Devlet resmi gazetesiz kalmış oldu.

2.Abdülhamit Döneminde Önemli Olaylar ;

• İttihad-ı Osmani Cemiyeti kuruldu.
• Ermeni sorunu neticesinde Ermeni Hareketi başladı.
• Pozivitizm Akımı
• Japon-Rus Savaşı