NARH ve NARL SiSTEMİ NEDİR ?

Devletin; ürünlerin taban ve tavan fiyatlarının belirlenmesi sistemine narl denir ve halk arasında ”narh koymak” şeklinde kullanılır. Belirlenen Narh üstünde yada altında satılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar büyük cezalara çarptırılmıştır.

Narh kelimesi, kökeni Farsça olan nirl kelimesinin kökünde türetilmiştir. Nirl, bir ürüne biçilecek ücret/değer anlamına gelir. Narh sistemi ile tüketici haklarının korunması temel alınmıştır. Narh sistemi ile tüccarların herhangi bir mala yüksek oranlarda zam yapmasını engellenmiş olur. İlk kez halifelik döneminde uygulanmıştır.

Narh Sistemi – Osmanlı Devleti

• Narh, yiyecek ve diğer tüketim mallarına konulan fiyat sınırı, sınırlandırma ve fiyatı sabit
  tutmadır. Esnaf ve zanaatkârların kâr oranlarını devlet ve Lonca Teşkilatı birlikte tespit ediyordu. Buna narh vermek denirdi.
• Bu sistem klâsik dönem Osmanlı ekonomisinde fiyat politikasına temel teşkil etmiştir.
• Tarihte narhı birçok ülke uygulamışsa da Osmanlı Devleti, bu sistemi mükemmel olarak uygulamıştır.
• Mal kalitesinin bozulmasını engellemek için, aynı mallardan kaliteli olana kalite hakkı tanımıştır. Osmanlı üretici ve tüketiciye de icabında narha başvurmak hakkı tanımıştır. Burada amaç esnaf ve tüccar arasındaki doğabilecek haksız rekabeti önlemekti.
• Aynı Lonca’ya bağlı esnaflar arasındaki rekabeti önlemek amacıyla taban fiyatlar tespit edilir ve uygulanırdı. Bazı ürün ve malzemelerde mevsimine göre narh uygulanırdı.
• Meselâ odun ve kömüre yaz ve kış ayrı ayrı narh uygulanırdı.
• Esnaf Loncalarının dışında devlette narh tespiti yapabilirdi.
• Ramazan ayı öncesinde de fiyatların artma ihtimalinden dolayı yeniden fiyat tespiti yapılırdı.
• Narh yapılırken ortalama kâr % 10 – 20 olarak belirlenir ve bu durum kadı sicillerine geçirilir, esnaf ve halka ilan olunurdu.

Günümüzde de narh uygulamasının benzerlerini görmek mümkün. Meselâ belediyelerin ekmek, ulaşım, su gibi fiyatları belirlemesi veya OPEC ham petrol fiyatlarına sabit fiyat koyması buna örnek olarak verilebilir.