Yozgat İsyanı
Yozgat isyanı, tarihte Çapanoğlu ayaklanması diye de bilinir. Hürriyet ve İtilaf reisi Çapanoğlu Edip Bey tarafından Yozgat ve yakınlarında çıkarılan ayaklanmadır.
Yozgat Ayaklanmasının ilk etabı Sivas ilinin ilçesi olan Yıldızeli’nde (eski adı Yenihan) başlamıştır. Çıkarılan bu ayaklanma ; Erzurumlu Hüseyin Nazım ve Kara Mustafa Bey’in elebaşılığında büyümüştür. Daha sonra Yıldızeli’nde başlayan bu isyanı bastırmak için, Çerkez Asıllı Osmanlı Askeri Çerkez Ethem görevlendirilmiştir. Çerkez Ethem tarafından komuta edilen Kuvâ-i Seyyâre tarafından bastırılan Yozgat İsyanı Türk Kurtuluş Savaşı hareketini zayıflatmıştır. Bu durum karşısında güç kaybeden Osmanlı, İşgal güçleri karşısında dezavantajlı duruma düşmüştür. Yunan Ordusu iç savaşın çıkardığı kaos ve huzursuzluktan yararlanarak, işgal etmek üzere Balıkesir’e ve Bursa’ya doğru hızla yol almıştır.
Yozgat Ayaklanmasını bastıran Çerkez Ethem, Ankara’ya döndüğü zaman meclis tarafından kahraman ilan edilmiş ve güçlenmiştir. Ankara ile ayrışmış ve en sonunda Ethem’in tasfiyesine giden süreç başlamıştır.
Yozgat İsyanının Bastırılması
Yozgat isyanını bastırmak üzere, GenelKurmay Başkanlığı Çerkez Ethem’i görevlendirmiştir. Emrine ; 70 subay, 2200 er, 1300’e yakın hayvan, 6 dağ topu, 1 sahra topu ve 8 otomatik tüfek vermiştir. Ankara’dan Yozgat’a yol alan Çerkez Ethem ; Celâl ve Edip Beyler idaresindeki isyancıların Alaca’nın kuzeydoğusundaki Arapseyi Boğazına yakın yerlerde toplanmakta olduklarının haberini alır ve buraya doğru yola çıkar. Çetin ve engebeli arazi şartlarında, isyancıları iki ateş arasına alan Çerkez Ethem komutası, isyancılara 4 saat boyunca zor anlar yaşatır. Daha fazla dayanamayan isyancı asiler geri çekilmek mecburiyetinde kalır. Çatışma sonucunda bir çok ölü, yaralı ve bırakan Çapanoğulları birkaç ortağıyla kaçmıştır. İsyan elebaşlarından Çapanoğlu Edip Bey yaralanmış, kardeşi Celal Bey ise Uzunyaylalı Çerkez Süvarileriyle beraber kaçmıştır. Uzunyayla Çerkez Beylerinin, kendilerine sığınan Celal Bey’in affedilmesini talep etmiştir. Durumu daha zor hale sokmamak ve Kurtuluş Mücadelesinde daha fazla yara almamak için Çerkez Ethem, Celal Bey’i affetmiş ve durumu Ankara’ya bildirmiştir. Ankara meclisi, bu durumu sorun etmemiş ve Çerkez Ethem’in verdiği kararın arkasında durmuştur.
Yozgat isyanı sorumlularından olan 12 isyancı, Divan-ı Harp kararı ile asıldılar. İdam edilenler arasında Yozgat Şeriye Hâkimi Hoca Şahap, Yürükzade Hüsnü, hapsedilenler arasında da Yozgat Savcısı ile Yozgat Mutasarrıfı da vardı. Ölenler arasında Yahya Paşaoğlu Osman’ın cesedine rastlanmıştı.
Yozgat İsyanının Sonuçları
– İsyan elebaşları ve Yozgat’ın ileri gelen ailesi olan Çapanoğulları, bir çok can verdi. Bunun yanında maddi ve manevi büyük zarara uğradılar.
– İsyan, Çerkez Ethem komutasında Kuvâ-yi Seyyâre, isyanı başarıyla bastırdı.
– Osmanlı Devleti, Kurtuluş mücadelesi sırasında güç kaybetti.
– İç karışıklığı fırsat bilen Yunan ordusu Balıkesir ve Bursa’yı işgale doğru ilerledi.
– Başarılı operasyonun mimari olan Çerkez Ethem, otoritesini genişletti ve güçlendi.
Yozgat İsyanı kısaca
Yozgat isyanı, Çapanoğlu ailesi tarafından çıkarılmış ve Çerkez Ethem komutasında Kuvâ-yi Seyyâre tarafından bastırılmıştır. İsyan bastırılmasına rağmen; Osmanlı devleti güç kaybetmiş, işgalci güçlerin saldırmasına zemin hazırlamıştır. İsyan sonucu, 12 asi Divan-ı Harp kararıyla asılmış, Çapanoğlu Edip Bey’in kardeşi Celal Bey, sığındığı Uzunyayla Çerkez Beylerinin baskısıyla Çerkez Ethem tarafından af edilmiştir.
